“Hasan Fehmi Bey, Ahmet Samim, Zeki Bey, Şair Hüseyin Kami, Hasan Tahsin, Silahçı Tahsin, İştirakçi Hilmi, Ali Kemal, Hikmet Şevket, Sabahattin Ali, Adem Yavuz, Ali İhsan Özgür, Cengiz Polatkan, Abdi İpekçi, İlhan Darendelioğlu, İsmail Gerçeksöz, Ümit Kaftancıoğlu, Muzaffer Fevzioğlu, Recai Ünal, Mevlüt Işıt, Seracettin Müftüoğlu, Sami Başaran, Kamil Başaran, Çetin Emeç, Turan Dursun, Gündüz Etil, Mehmet Sait Erten, Halit Güngen, Cengiz Altun, İzzet Kezer, Bülent Ülkü, Mecit Akgün, Hafız Akdemir, Çetin Ababay, Yahya Orhan, Hüseyin Deniz, Musa Anter, Yaşar Aktay, Hatip Kapçak, Namık Tarancı, Uğur Mumcu, Kemal Kılıç, Mehmet İhsan Karakuş, Ercan Gürel, İhsan Uygur, Rıza Güneşer, Ferhat Tepe, Muzaffer Akkuş, Nazım Babaoğlu, Erol Akgün, Seyfettin Tepe, Metin Göktepe, Kutlu Adalı, Selahattin Turgay Daloğlu, Reşat Aydın, Ayşe Sağlam Derince, Abdullah Doğan, Ünal Mesutoğlu, Mehmet Topaloğlu, Ahmet Taner Kışlalı, Hrant Dink” Bu isimleri hatırladınız mı? Yada kaçını tanıyordunuz? Onlar sadece meslekilerinin gereğini yaptıkları ve kamuoyuna yansız tarafsız haberleri ulaştırdıkları için katledilen gazeteciler. Her biri vatansever, her biri işini ailesinin önünde tutan kendini kamuoyuna karşı sorumlu hisseden gazeteciler. Yunan İzmir’e çıkınca ilk kurşunu da kalemi kadar sert bir şekilde atar Hasan Tahsin!
***
Son dönemde kendi düşüncelerini yansıtmayanları eleştiren siyasiler bir de eleştirilerinin merkezine gazetecileri koydu. Kendileri gibi düşünmeyen başka bir değişle onları kayırmayanları gazeteci olarak görmediklerini açıklamaktan da çekinmiyorlar. Peki gazeteci kimdir? Basın ve yayın organlarında haberlerin oluşturulmasında, araştırılmasında, yayınlanmasında görev alan kişilerin oluşturduğu mesleğin adıdır. Gazetecilik mesleği icra eden kişiler kanunlara saygılı, ahlaklı, namuslu, dürüst, çalışkan kişilerdir. Gazetecilerin uyması gereken etik kurallarda vardır. Gazetecinin temel görevi, gerçekleri nesnel bir biçimde, çarpıtmadan, sansürlemeden aktarmaktır. Gazeteci, demokratik değerlere ve insan haklarına aykırı yayın yapmamalıdır. Haber, yorum ve görüşler okur ve izleyicinin yayının niteliğini anlayabilmesini sağlayacak biçimde, açıkça birbirinden ayrılmalıdır. Basın yayın organları masumiyet karinesine saygılı olmalı, suçluluğu yargı kararıyla sabit olmadıkça herhangi bir kişiyi suçlu ilan edecek yayın yapmaktan kaçınmalıdır. Yargı süreci devam eden davalarda iddialar ve savunmalar adil ve dengeli biçimde aktarılmalıdır. Zanlıların, sanıkların ve mahkûmların yakınları, işlenen fiille açıkça ilgili bulunmadıkça ve olayın doğru anlaşılması için gerekli olmadıkça teşhir edilmemelidir. Çocuklarla ilgili suçlarda, zanlı, sanık, mahkûm, tanık, mağdur ya da maktul statüsünde olan 18 yaşından küçüklerin açık isimleri ve fotoğrafları yayımlanmamalı, bu çocuklarla, ebeveynlerinin veya hukuken çocuktan sorumlu olan diğer kişilerin izni olmadıkça röportaj yapılmamalıdır. Cinsel dokunulmazlığa, kadın ve çocuk istismarına ilişkin suçlarda, mağdurun açık ismi ve fotoğrafları yayımlanmamalı; kimliğini ortaya çıkaracak yayınlardan kaçınılmalıdır. Yayımlanan haber, görüş ve yorumlarda, bir insanın davranışının veya işlediği suçun, haber konusu olayla doğrudan ilgili olmadıkça, onun ırkından, milliyetinden, dinî veya mezhepsel inancından, cinsiyetinden, cinsel kimliğinden, cinsel yöneliminden, yaşından, engelinden veya başka bir özelliğinden kaynaklandığını ima eden vurgular yapılmamalıdır. Tıp alanında, doğruluğu bilimsel düzeyde kanıtlanmamış yöntem ve ilaçların kullanılmasını teşvik etmeye yönelik yayın yapılmamalıdır. Hastanelerde araştırmalar yapan, bilgi ve görüntü almaya çalışan gazeteci, kimliğini belirtmeli ve girilmesi yasak bölümlere ancak yetkililerin izniyle girmelidir. Yetkili kişinin ve hastanın (onun izin veremeyecek durumda olması durumunda yakınının) izni olmaksızın, hastane ve benzeri kurumlarda hiçbir yolla ses ve görüntü alınmamalıdır. Tekzip ve cevap hakkına saygı gösterilmelidir. Üstün kamu yararı olmadıkça, sahibinin izni dışında belge, fotoğraf, ses veya görüntü alınmamalıdır. İntihar olayları hakkında, haber çerçevesini aşan ve okuyucu veya izleyiciyi etki altında bırakacak, özendirici nitelikte ve genişlikte yayın yapılmamalıdır. Olayın ayrıntılarından ve uygulanan yöntemin tarifinden kaçınılmalı, olayı gösteren fotoğraf, resim veya film yayımlanmamalıdır. Gazeteci, kendi çabasıyla elde etmedikçe, bir haber kaynağının verdiği bilgi ve belgenin yayımlanacağı tarih konusundaki tercihine uymalıdır. Şiddeti haklı gösteren, özendiren ve kışkırtan, nefret ve düşmanlığı körükleyen nitelikte yayın yapılmamalıdır. Irka, milliyete, etnik kökene, cinsel kimliğe, cinsel yönelime, dile, dine ve mezhebe yönelik ayrımcılığı teşvik edecek yayın yapılmamalıdır. Gazeteci, haber ajanslarından veya başka medya kuruluşlarından alarak doğrudan kullandığı veya geliştirdiği haberlerde kaynak belirtmelidir. Gazeteci, mesleki saygınlığa gölge düşürecek türden etkinliklerden ve görevlerden uzak durmalıdır. Habere konu edilen veya edilmesi düşünülen kişi ve kurumlardan, hediye, maddi çıkar veya ayrıcalık kabul edilmemelidir. Gazeteci, elde ettiği bilgileri doğrulatmak için çaba göstermelidir. Gazeteci, kişi ve kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde aşağılayan, hakaret içeren ifadeler kullanmamalıdır. Özel yaşamın gizliliği esastır. Üstün bir kamu yararı olmadıkça veya kişinin rızası alınmadıkça özel yaşamın gizliliğini ihlâl eden habercilik yapılmamalıdır. Gazeteci, gizlilik sözü verdiği haber kaynağını açıklamamalıdır. Kaynağın kamuoyunu açıkça yanılttığı durumlarda gizlilik ortadan kalkar. Gazeteci, haberde yapılan yanlışı en kısa sürede düzeltmekle yükümlüdür. Haberde, konuşmalardan ve demeçlerden yapılan alıntılarda bağlam saptırılmamalıdır. Üstün kamu yararı olmadıkça, gizli kamera, izinsiz ses kaydı, kimlik gizleme ve benzeri yöntemlerle haber araştırmaktan kaçınılmalıdır. Kaza ve cinayet haberlerinde kan ve şiddet unsurları içeren fotoğraf ve görüntüler yayımlanmamalıdır. Haber formatına bürünmüş reklamlarda, bu yayınların reklam olduğu açıkça belirtilmelidir. Gazeteci, bir haberin yayımlanması veya yayımlanmaması karşılığında maddi veya manevi çıkar peşinde koşmamalıdır. Gazeteci kimliğini taşıyan herkes, gazeteciliğin evrensel ilkelerine uymaya özen gösterir.
***
Yazıyı hazırladığım saatlerde alışık olduğumuz üzere kutlama mesajları çiçekler ardı sıra geliyor. Çalışan Gazeteciler günümüzü kutluyorlar. Bir sürü ağdalı laflarla süslenmiş mesajlarla sözüm ona gün kutlanıyor. Çalışan sayısı olarak 100 binlerin üzerinde olan bir meslek gurubunun maalesef hala bir MESLEK ODASI YOK! Şimdi geldiğimiz bu noktada bildiklerini öğrendiklerini saklamadan gizlemeden kalemini eğip bükmeden sizlerle paylaşan tüm meslektaşlarımın Meslek odasına kavuşması dileğiyle nice 10 Ocaklara….
